مرز بین دروغ و رویا در کودک تا کجاست؟

 

 عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: کودکان تفاوت بین رویا و واقعیات را درک نمی کنند به همین دلیل در برخی موارد تخلیات خود را به عنوان اتفاقات واقعی بیان می کنند که نباید به عنوان دروغگویی در آنها تعبیر شود.

دکتر الهام شیرازی در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی پیشگیری نوین، با بیان اینکه کودکان تا سنین 8تا9سالگی فرق میان راست ودروغ و رویا و واقعیت را متوجه نمی شوند، اظهار داشت: ممکن است کودکان در اواسط سال های ابتدایی و قبل از آن رویاهایی را که در ذهنشان می گذرد به عنوان واقعیاتی که برایشان اتفاق افتاده بیان می کنند.

وی در خصوص نحوه برخورد خانواده با این موضوع خاطرنشان کرد: والدین باید در چنین مواقعی به کودک بگویند چه داستان جالبی یا تو دوست داری این داستان های جالب را برای ما تعریف کنی؟ به این صورت کودک را متوجه داستان بودن این موضوع كنند و در عین حال او را متهم به دروغگویی نکنند.

این روانپزشک کودک و نوجوان با بیان اینکه متهم کردن کودک به دروغگویی در زمانی که تخلیات خود را به عنوان واقعیت تعریف می کند باعث از بین رفتن تخیلات و خلاقیت کودک می شود، بیان داشت: در برخی مواقع بچه ها دوست دارند با تعریف چیزهای جالب و هیجان انگیز اطرافیان را سرگرم یا توجه آنها را جلب کنند و یا بر آنها تاثیر بگذارند. آنها در این داستان ها زندگی و آرزوها را تجربه می کنند. شنيدن این داستان ها و همراهی با آنها با گفتن جملات همچون اینکه فلانی باید در این داستان چه کار می کرد یا اگر تو به جای او بودی چه می کردی ذهن کودک را فعال می کند تا واکنش های مختلف را در ذهن مرور کند و در عین حال به صورت غیرمستقیم به او نشان می دهیم اینها داستان است.

وی ترس از تنبیه به خاطر انجام یک کار بد یا تلاش برای ناراحت نکردن اطرافیان را یکی دیگر از دلایل دروغگویی کودکان ذکر کرد و گفت: زمانی که بچه ها کار بدی انجام می دهند برای اینکه بزرگسالان را ناراحت نکنند و آنها را نرنجانند ممکن است به دروغگویی متوسل شوند یا موضوع را به بزرگترها نگویند. به همین دلیل زمانی که والدین مطمئن هستند که کودک کار اشتباهی کرده است نباید از او بپرسند تو این کار را کردی تا زمینه دروغگویی برای او فراهم نشود بلکه باید به صراحت بگویند تو این کار را کردی و باید برای انجام آن جریمه شوی و آن را جبران کنی. گذشتن از خطاهای کودک با یک معذرت خواهی ساده او را مسوولیت پذیر نمی کند. ضمن اینکه جبران خطا بار گناه را از دوش کودک کم می کند.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه خانواده نباید با تلاش برای اعتراف گیری از کودک موقعیت دروغگویی را برای او فراهم کند، یادآور شد: زمانی که بچه دچار استرس شود ممکن است به دلیل نداشتن ظرفیت روانی لازم به دروغگویی روی بیاورد. همچنین ناامن بودن محیط بیشتر کودک را به دروغگویی ترغیب می کند.

وی تصریح کرد: اگر کودک کار نامناسبی انجام داده و در مورد آن دروغ گفته است باید هم برای آن کار نامناسب و هم به خاطر دروغگویی جریمه شود اما اگر در مورد کار خود راست گفته نباید با تنبیه این راستگویی را در او سرکوب کرد بلکه می توان در عین در نظر گرفتن جریمه ای برای کار نامناسب راستگویی او را تشویق کرد.

دکتر شیرازی با بیان اینکه پدر و مادر باید الگوی راستگویی برای بچه باشند، افزود: والدین می توانند در مواقع خاص افکار خود را بدون خطاب مستقیم به کودک بر زبان آورند تا او از اصول اخلاقی که در ذهن آنهاست آگاه شود.

وی با اشاره به اینکه اشتباه کردن کودک در مورد برخی مسائل نیز ممکن است به دروغگویی او تعبیر شود، ادامه داد: ممکن است کودک برخی مسائل را به درستی متوجه نشود به طور مثال درست نداند که دوستش چه نمره ای گرفته است به همین دلیل نباید او را دروغگو دانست.

این روانپزشک کودک و نوجوان تصریح کرد: نباید با هر موضوعی برچسب دروغگویی به کودک زد بلکه باید مسائل مختلف را از هم تفکیک کنیم و برای کودک هم تفاوت بین راست و دروغ و رویا و واقعیت را توضیح دهیم. پس از همه این کارها اگر کودک دروغ گفت برای آن جریمه و تنبیهی در نظر گرفت.