وي‍‍‍ژگي هاي رواني اجتماعي دوره نوجواني

 

 بايد بدانيم كه رشد جسمي و رواني در اين دوره زندگي است و اين تغييرات فيزيكي و اجتماعي تأثيرات بسياري بر شكل گيري الگوهای رفتاری آنان دارد. بسياري از ويژگي هاي هيجان طلبي و نوجويي جوانان ريشه در هويت جويي آنها دارد. با رشد نوجوان، او بايد نقش هاي اجتماعي جديدي را بپذيرد و فشارهايي وجود دارد كه او را وا مي دارد تا  هويت اجتماعي جديد خود را بيابد، نقش هاي جديدي را بيازمايد و فرصت ها را از دست ندهد.

به گزارش پايگاه اطلاع رساني پيشگيري نوين،‌ به تدريج در اين دوران شخصيت نوجوان شكل مي گيرد و احساس مي كند هم زمان با تلاش  براي دستيابي به نقش هاي اجتماعي، بايد در جستجوي خود پنداره و تن پندارة جديدي از خود برآيد. با اين حال همانند سازي وي با برخي از الگوها ممكن است مستقيماً يا به طور غير مستقيم منجر به مصرف مواد شود. در اين دوران علاوه بر هويت جويي به منزله يك عامل خطر، عوامل خطر ديگري نيز وجود دارند :

1 ـ تجربه كردن : جوانان كنجكاوند و تحت تأثير همسالان خود ممكن است به سادگي با كساني طرح دوستي بريزند كه لزوماً الگوهاي نقش خوبي نباشند، در نتيجه اين احتمال وجود دارد كه در معرض رفتارهاي پر خطري قرار گيرند. نكته ديگر آن كه جوانان به همسالان خود به منزله منبع اطلاعات، رفتارها، ارزش ها، باورها، نگرش ها،خودپنداره و سبك زندگي معمول خود  مي نگرند ولي اين خطر وجود دارد كه همسالان آنها منبع اخلاقي موثقي و قابل اطميناني نباشند.

2 ـ استقلال طلبي و طغيان : جوانان مي خواهند تا استقلال خود را به دست آورند، از خانواده خود جدا شوند، به احساس مصمّم بودن و اراده داشتن دست يابند، به كار مشغول شوند و ارزش هاي فردي خود را تعيين نمايند. در تلاش خود براي دست يابي به اين موارد، ممكن است دست به سركشي و عصيان بزند (در نتيجه مقابله عوامل محيطي) و دچار کمبود عزت نفس شوند. در واقع حرکت به سمت مصرف مواد مي تواند يکي از روشهاي مقابله نوجوان با اين كشمكش ها باشد.

3 ـ نياز به احساس تعلق داشتن و پذيرفته شدن : جوانان تلاش زيادي دارند تا مورد قبول ديگران باشند. در نظر آنان مصرف مواد به ديگران نشان مي دهد كه آنها بزرگ شده اند (يك مرد يا يك زن شده اند ) براي مثال در برخي فرهنگ ها، خوردن مشروب و كشيدن سيگار، يكي از روش هاي نشان دادن « بزرگ شدن » فرد است. در مواقعي نيز مصرف مواد نشان مي دهد كه نوجوانان از اين كه عضو گروه خاصي شود (برای مثال گروه های منحرف )، ترسي ندارد.

4 ـ با انرژي بودن : جوانان به سادگي خسته مي شوند و حوصله شان سر مي رود، به ويژه وقتي برنامة مشخصي نداشته باشند. به طور كلي مدرسه نرفتن و « بي برنامه بودن »، يك عامل خطر است. در مورد دانش آموزاني كه در مدرسه اند نيز احساس « بي استعداد بودن » يا پيش بيني عملكرد ضعيف باعث مي شود تا نوجوان براي تطابق با اين وضعيت به مصرف مواد رو آورد.  

5-  محدود شدن ارتباط كلامي

نوجوان در اين دوره بر خلاف گذشته كه درباره همه چيز با والدين صحب مي كرد، حرف كمتر و تمايل كمتري براي صحبت كردن دارد ، به پرسش هاي والدين خيلي كوتاه، بافشردگي پاسخ مي دهد و ديگر رازهايش را با والدين د ميان نمي گذارد.

6- تنها ماندن در منزل

نوجوانان تمايل دارند بيشتر وقت خود را در اتاق خود به تنهايي بگذرانند، شايد به اين دليل كه نمي خواهند با والديني كه مسايل آنها ار درك نمي كنند مواجه شود. اگر تلفن يا تلويزيون و دستگاه پخش موسيقي و يا موبايلي در اختيارداشته باشند ممكن است به غير از موارد ضروري كمتر از اتاق بيرون آيند.البته نبايد فراموش كرد در اين سنين نوجوا ن به خواب بيشتري نياز دارد و در روزهاي تعطيل ممكن است تا ظهر از خواب بلند نشود. داشتن حريم خصوصي از ديگر نيازهاي نوجوان است. يعني داشتن مكاني براي ملاقات با دوستان و يا صحبت تلفني با دوستان. بديهي است كه والدين بايد به اين حق نوجوان احترام بگذارند.

7- مصرف بي رويه ونامحدود

نوجوانان چنين مي پندارند كه از هر چيزي مي تواننند به شكلي نامحدود  استفاده كنند به همين دليل ساعت ها با تلفن حرف مي زنند، صداي موسيقي را بلند مي كنند، چراغ ها را روشن مي گذرانند و يا ولخرجي هاي بي حد و حصر نشان مي دهند.

8- بد اخلاق شدن

 دوران نوجواني عصبانيت و زودرنجي افزايش مي يابد.پس وقتي از آنان انجام كاري را مي خواهيم براي مثال كمك در امور خانه ، به آنها بر مي خرد و اظهار ناراحتي مي كنند و از اين عصباني هستند كه چرا ديگران مزاحم ها هستند و باعث مي شوند آنها به كارهاي خود كه مهمتر است نپردازند.

9- تاثير پذيري از دوستان

به طور كلي بايد بدانيم نوجواني سن تاثير پذيري از دوستان است به گونه اي كه والدين ديگر قدرت وكنترل گري گذشته خود را ندارند  با رقيب جديدي به نام همسالان و دوستان فرزندشان روبرو هستند. به همين دليل از فعاليت هاي خانوادگي دوري مي كنند و كمتر تمايل دارند كه وقت آزاد خود را با خانواده شان بگذرانند.

10- كم طاقتي

در اين دوران با نوسانات رواني و خلقي نوجوان روبروهستيم. ممكن است بسيار زودرنج و تحريك پذير شوند و لي به سرعت نيز آرام مي گيرند.

11- لباس پوشيدن

تاثير پذيري از مد و تلاش براي پيروي از نحوه لباس دوستان از ديگر تغييراتي است كه در اين دوره به وحود مي آيد.از يان رو لباسي كه مد شود ناگهان در بين نوجوانانرايج مي شود.

12- كاهش علاقه به درس

 در دوران نوجواني با گسترش علائق و سرگرمي مواجه مي شويم.نوجوان ممكن است بسيلر بيشتر ا قبل به ورزش كردن، تماشاي برنامه هاي تلويزيوني، تماشاي فيلم، وقت گذراني با دوستان و شركت در ميماني ها بپردازد.

13- گريزان بودن از كار

والدين در اين دوره درمي يابند، فرزند نوجوانشان علاقه اي به انجام امور خانه و به عهده گرفتن وظايف را ندارد، بهانه درس را مي آورد و  ترجيح مي دهد خود را به فعاليت هايي مشغول دارد كه به آنها علاقه دارد، مانند گوش دادن به موسيقي، تلفن كردن به دوستان، انجام بازي هاي كامپيوتري و...