نگاهی به داروهای نیروزا و پدیده دوپینگ

 

در طول تاریخ بسیاری از داروهای گیاهی و صنعتی برای افزایش توانایی جسمی و ورزشی مورد استفاده قرار گرفته اند و هر کدام پس از مدتی بخاطر عوارض جانبی مختلف کنار گذاشته اند و هنوز اکسیر موثر و بی خطری پیدا نشده است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پیشگیری نوین، برخی ورزشکاران از حدود 40 سال پیش از هورمون های جنسی مردانه و مشتقات آنها برای نیروزایی استفاده می کرده اند که امروزه بسیاری دچار عوارض آنها از جمله سرطان کبد شده اند.

اخیراً داروهای جدیدتری مورد استفاده برخی ورزشکاران قرار می گیرد که هنوز حتی اثر بخشی آنها در افزایش نیروی جسمی مورد مطالعه علمی دقیق قرار نگرفته است و عوارض بسیاری از آنها هنوز ناشناخته اند.

به همین دلیل برای حفظ سلامت جسمی ورزشکاران و پیشگیری از عوارضی که آنان ناآگاهانه دچار می شوند،کمیته بین المللی المپیک استفاده بسیاری از آنها را ممنوع کرده است و آزمایشات متعددی برای اطمینان از این امر برروی ورزشکاران رقابت های رسمی انجام می دهد.

کاربرد غیر مجاز داروها در ورزش(دوپینگ)

تاریخچه 

به معنی آیین غسل تعمید مسیحی گرفته شده است. قدمت doop دوپینگ از واژه های هلندی دوپینگ در ورزش به دو هزار سال قبل از میلاد برمی گردد، جایی که هومر در نوشته های خود به مصرف قارچ های غنی از پروتئین توسط گروهی از ورزشکاران یونان باستان اشاره نموده است.

کاربرد واژه دوپینگ کمتر از صد سال قدمت دارد. نخستین مورد مرگ بر اثر مصرف دارو در سال 1886 میلادی در یک مسابقه محلی دوچرخه سواری اتفاق افتاد.

در سال 1910 میلادی دوپینگ برای اولین بار جنبه رسمی و قانونی پیدا کرد به طوری که در این سال، در یک مسابقه اسب سواری، اسب های مسابقه از نظر مصرف مواد نیروزا مورد آزمایش قرار گرفتند.

در المپیک 1954 گزارشاتی مبنی بر استفاده از دارو توسط ورزشکاران شوروی سابق انتشار یافت. مرگ کورت انمار جانسون دوچرخه سوار دانمارکی در المپیک 1960 رم خبری تکان دهنده برای جهان ورزش بود. تا این که اولین آزمایشات دارویی در المپیک زمستانی 1968 فرانسه به عمل آمد.

تعریف

طبق تعریف کمیسیون پزشکی کمیته بین المللی المپیک، دوپینگ عبارت است از تجویز یا مصرف یک ماده خارجی - یا ماده درون زای بدن، با مقادیر غیر عادی و یا راه استعمال غیر طبیعی توسط شخص سالم با هدف افزایش کارآیی ورزشی.

از سوی دیگر در سال های اخیر پدیده ای به نام " پارا دوپینگ " نیز پا به عرصه وجود نهاده است که عبارت است از دادن دارو به یک ورزشکار توسط حریف جهت کاهش کارآیی یا بد نام کردن او.

دوپینگ در عصر جدید

در سال های اخیر همگام با پیشرفت دانش پزشکی و داروسازی در کنار استفاده صحیح از کشفیات روزافزون علوم، متاسفانه عده ای از افراد استفاده نابجا از داروها را در جامعه اشاعه می دهند.

یکی از عرصه های این سودجویی، کاربرد نابجاي داروها در ورزش و ترویج آن بوده است که اهداف اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی در ورای این موارد استفاده نابجا وجود دارد.

موارد فراوان خلع مدال، عوارض زیان بار گسترده جسمی و روحی گزارش شده از ورزشکاران و بالاخره موارد مرگ و میر قابل توجه ناشی از ارتکاب دوپینگ، حاکی از گسترش تکان دهنده این ضد ارزش در صحنه ورزش است.

در سال1981 یک بررسی در بین دانش آموزان ورزشکار آمریکایی نشان داد که 80 درصد افراد تحت مطالعه حداقل یک مورد سابقه استفاده از الکل، 20 درصد از آنها سابقه مصرف ماری جوانا و 2 درصد از این افراد تجربه مصرف استروئیدهای آنابولیزان را داشته اند.

در یک بررسی دیگر بر روی رشته های دیگر ورزشی کمترین میزان کاربرد داروها در رشته هاکی روی چمن و بیشترین میزان کاربرد در رشته های وزنه برداری و دومیدانی ثبت شده است. در حال حاضر تمام سازمان های اجرایی ورزش و در راس آنها کمیسیون پزشکی کمیته بین المللی المپیک که از سال 1976 فعالیت رسمی خود را شروع کرده مسئولیت مبارزه با دوپینگ را در سراسر جهان بر عهده دارند.

کاربرد غیر مجاز داروها در جوانان

دوران جوانی

مرحله قدرت و آسیب پذیری زیاد شناخته شده است. طغیان احساسات جوانی و طلب شهرت و مقام می تواند جوانان ورزشکار را در برخی از موارد تشویق به کاربرد غیر مجاز دارو نماید. در نتیجه یک مطالعه بر روی جوامع غربی، داروها و موارد کاربرد غیرمجاز، بر حسب میزان مصرف آنها به ترتیب الکل، ماری جوآنا، دخانیات، آمفتامین ها، داروهای توهم زا و کوکائین، ویتامین ها و بالاخره استروئیدهای آنابولیزان گزارش شده اند.

به دلیل حساسیت سنی ویژه، ایجاد مقاومت درونی در جوانان از طریق ارائه آموزش های مفید در خصوص داروها و عوارض مخاطره آمیز آنها، بهتر از منع مستقیم و اعمال مجازات های شدید است، گرچه اتخاذ شیوه های قانونی نیز در جای خود در مورد افراد ضرورت دارد.

دلایل منع دوپینگ

دوپینگ خود به دلایل زیر غیر قانونی شناخته شده است

دلایل فیزیکی

کاربرد داروها طیفی از اثرات جانبی ناخواسته و زیان بار را بر بدن فرد بر جای می گذارد که می توانند در پاره ای از موارد برگشت ناپذیر باشند، از این رو، صدمات جبران ناپذیری را بر روح و جسم ورزشکار وارد نمایند.

دلایل اخلاقی

دوپینگ با اهداف عالیه ورزش که سالم سازی جسم و روح است منافات دارد. از طرف دیگر این پدیده زمینه ای برای کشانده شدن جوانان ورزشکار به سوی بلای خانمان سوز اعتیاد را فراهم می آورد.

دلایل قانونی

دوپینگ به دلیل ایجاد برتری غیر منصفانه در صحنه ورزش، بر خلاف مقررات جاری سازمان های اجرایی ورزش است و ارتکاب آن جرم شناخته می شود.

قوانین جاری

همچنین که در بخش های پیشین ذکر شد، اتکا به مقررات و اعمال مجازات های شدید برای مرتکبین دوپینگ، در کنار برنامه های مدون آموزشی و پرورشی فکری جوانان ورزشکار برای مبارزه با این ضد ارزش ضروری است.

سازمان هایی نظیر کمیسیون پزشکی کمیته بین المللی المپیک، کمیته المپیک ایالات متحده و سایر سازمان های اجرایی و بین المللی، همگی با محکوم نمودن دوپینگ در ورزش، مقررات خاصی را در مسابقات تحت پوشش خود به مرحله اجرا گذاشته اند و در قالب این مقررات مجازات های ویژه ای را نیز جهت مرتکبین دوپینگ پیش بینی کرده اند.

با تمایز بین استفاده آگاهانه و عمدی از یک سوء مصرف غیر آگاهانه در قالب فرمول های دارویی درمانی ( نظیر وجود داروهای ممنوعه در فرمول های ضد سرما خوردگی یا ضد اسهال ) مجازات های خود را چنین اعلام نموده است:

دوپینگ آگاهانه

سه سال محرومیت از شرکت در مسابقات رسمی برای اولین مورد تخلف.

محرومیت مادام العمر از شرکت در مسابقات رسمی برای دومین مورد تخلف.

دوپینگ غیر آگاهانه

سه ماه محرومیت از شرکت در مسابقات رسمی برای اولین مورد تخلف.

دو سال محرومیت از شرکت در مسابقات رسمی برای دومین مورد تخلف.

لازم به ذکر است که در تمامی موارد فوق الذکر، اگر فرد خاصی موفق به دریافت مدال شده باشد مدال او باز پس گرفته می شود.

داروهای دوپینگ

از دیدگاه کلی سه گروه از داروها توسط ورزشکاران مورد استفاده نابجا قرار می گیرند که عبارتند از:

1- داروهای نیروزا که توسط ورزشکار به طور آگاهانه برای افزایش کارآیی ورزشی مورد استفاده قرار می گیرد مانند استروئیدهای آنابولیزان.

2- داروهای درمانی که توسط ورزشکار یا پزشک معالج او به طور آگاهانه و یا ناآگاهانه در قالب نسخه های درمانی مورد استفاده واقع می شوند. طبق مقررات، برخی از این داروها نظیر داروهای ضد احتقان، داروهای ضد اسهال یا کورتیکواستروئیدهای موضعی، در صورتی که قبل از مسابقه توسط پزشک تیم، مصرف آنها به اطلاع کمیته برگزار کننده رسیده باشد، مجاز شمرده می شوند.

3- داروهای نشئه آور که برای ایجاد حالت خوشی کاذب و عدم احساس خستگی و تنش های روحی توسط ورزشکار مصرف می شوند نظیر الکل و ماری جوآنا.

مصرف پنج گروه از داروها توسط ورزشکاران در مسابقات ورزشی ممنوع است که عبارتند از: محرک های سیستم اعصاب مرکزی- ضد دردهای مخدر- استروئیدهای آنابولیزان- داروهای مدر- مسدودکننده های گیرنده های بتا آدرنرژیک

ادامه دارد......